Özürlülük sınıflandırmasına göre ağır özürlü olduğu belgelendirilenlerden; günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede düşkün olduğu belirtilen kişiler bakıma muhtaç kabul edilmektedir.
Üveyler de dâhil olmak üzere bakıma muhtaç özürlünün kendisi ve kendisi ile birlikte aynı evde yaşayan eşi, çocukları ile ana ve babası, çocuklarının eşleri, evli olmayan torunları, ana ve babasının ana ve babası, evli olmayan kardeşleri, eşinin ana ve babası, eşinin evli olmayan kardeşleri; başka bir adreste bulunsa dahi evli olmayan ve eğitimini devam ettiren çocukları ile aynı durumdaki kardeşleri ve eşinin kardeşleri ile aynı evde yaşamakta iken er veya erbaş olarak askere gitmiş olan babası, çocuğu ve kardeşi; ayrı adreslerde ikamet etse dahi özürlü üzerinde velayeti devam eden anne ve babası veya kanunen bakmakla yükümlü kimsesi bulunamayan özürlü ile aynı evde yaşayan ve bakım hizmeti vermeyi yazılı olarak taahhüt eden akraba, vasi ve bunlarla birlikte aynı evde yaşayan kişilere bakmakla yükümlü olunan birey denilmektedir.
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda “başka birinin sürekli bakımına muhtaç” olma hali ifadesi yer almaktadır, ve bu durumda olan kişilere kanunda fazladan avantajlar sağlanmıştır:
1- Malulen emeklilik süresinin belirlenmesinde [Madde 26],
2- Malulen emeklilik maaşının hesaplanmasında [Madde 27, Madde 94]
3- İş kazası sonucu elde edilen Sürekli İş Göremezlik Gelirinin hesaplanmasında [Madde 19, Madde 55]
4- Sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine bağlanan aylığın hesaplanmasında [Madde 33]
İşte bu haklardan yararlanabilmek için hangi durumda sigortalıların başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda sayılacağına dair MALULİYET TESPİTİ İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİ yayınlanmıştır (Resmi Gazete Tarihi: 03.08.2013 – Resmi Gazete Sayısı: 28727). Buna göre ilgili madde şu şekildedir:
Başka birinin sürekli bakımına muhtaç olma hâlleri şu şekilde belirlenmektedir;
MADDE 12 – (1) Sigortalıların (Mülga ibare:RG-18/3/2015-29299)1(…) başka birinin sürekli bakımına muhtaç olduğu durumlar aşağıda belirtilmiştir.
a) Kuadripleji, parapleji, dipleji ve sigortalının yaşamını kendi başına yürütmesine engel hemipleji veya merkezi sinir sisteminin sfinkter bozuklukları ile birlikte olan diğer hastalıklar.
b) Süreli veya sürekli ruh sağlığı ve hastalıkları kliniğinde kalmayı gerektiren ve tedavi edilemeyen psikotik hastalıklar.
c) İki gözde de yüzde yüz (tam) görme kaybı.
ç) İki elin kaybı (Ek ibare:RG-18/3/2015-29299)1 veya yok hükmünde olması.
d) Bir kolun omuzdan ve bir bacağın kalçadan kaybı (Ek ibare:RG-18/3/2015-29299)1 veya yok hükmünde olması.
e) Her iki bacağın alttan en az 1/3’ünün kaybı (Ek ibare:RG-18/3/2015-29299)1 veya yok hükmünde olması.
f) Tedavisi olanaksız bir hastalıktan ileri gelen ağır beslenme bozuklukları ve kaşeksiler.
g) Solunum yetmezliği nedeniyle yardımcı solunum cihazlarının sürekli kullanılması.
ğ) Giyinme, beslenme, fonksiyonel mobilite, bağırsak ve mesane bakımı, kişisel hijyen ve tuvalet ihtiyaçları gibi günlük yaşam aktivitelerinin sağlanamaması.
h) Yukarıda tespit edilen hastalıklar dışında kaldığı halde tedavi edilemeyen, başka birinin sürekli bakımına muhtaç olan ağır hastalıklar.
(2) (Ek:RG-18/3/2015-29299)1 Kadın sigortalıların başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuklarının tespitinde, yürürlükte olan Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik esas alınır.
